Op zondag 4 juni 2023 om 15u30 kan je naar een concert gaan van het Kortrijks Vocaal Ensemble die Messiah van Georg Friedrich Händel zal uitvoeren. Op onderstaande affiche, waarop Jezus mysterieus ondersteboven staan, vind je meer informatie. Ach, Lissewege is in de geschiedenis al altijd een rebels dorp geweest, dan mag je dingen wel eens onderste boven plaatsen. Zelfs al ben je geen fan van klassieke muziek, lees vooral verder, want misschien is het geen toeval dat dit prachtige stuk zal opgevoerd worden in de mooie Onze Lieve Vrouw Bezoeking kerk in Lissewege.
Christus staat op de affiche onderste boven. Een omgekeerd kruis kan verwijzen naar ketterij, rebellie tegen het gangbare, tegen de macht. Als je iets onderste boven plaatst, ben je niet akkoord met wat normaal is. De affiche past dus perfect bij de huidige tijden. Een omgekeerd kruis wordt soms gebruikt in satanische rituelen, zoals het onthullen van een Baphometbeeld. Of een omgekeerde Christus dezelfde betekenis heeft, weet ik niet, maar het onbewuste van de affichemakers heeft toch mooi een link gevonden met het Baphomethoofdje dat in de kerk te zien is door Christus onderste boven te plaatsen (wie hier meer over wilt weten, je kan altijd een rondleiding met me volgen). Voor wie er nog niets over kent: Baphomet werd vermeld door de tempeliers als "afgod", maar het woord zou verwijzen in werkelijkheid naar doop of hoofd van wijsheid. Het is dus wijs als je naar Lissewege komt, al is het maar om muziek te beluisteren . Daarmee wil ik ook de affichemakers feliciteren met hun onbewuste kennis over ons dorp. Het universum blijft maar mooi onverwachte dingen met elkaar verbinden.
O ja, het muziekstuk werd gecomponeerd in 1741 of 1+7+1+4 = 13. Je weet wel het getal dertien dat in de bouw van de kerk verborgen zit. Jawel, Lissewege en het getal dertien, het blijft een speciaal huwelijk...
Ik ben niet zo thuis in klassieke muziek, maar de titel zei me wel iets, dus kon ik het niet laten om mijn kennis over dit muziekstuk te verdiepen. Misschien dat op deze manier jouw interesse in dit fenomenaal koorgezang ook gewekt wordt.
De meesten onder ons zullen het stukje uit dit muziekstuk, namelijk het koor dat 'Hallelujah' zingt, wel kennen. Hieronder vind je een speciale video die tijdens corona werd gemaakt in Barcelona, in de basiliek Santa Maria del Mar (jawel, de kerk uit het boek De kathedraal van de zee van auteur Ildefonso Falcones, ook gekend uit de Netflix-serie La cathedral del mar). Het speciale is dat de beelden van de zangers geprojecteerd wordt op de gewelven en de pilaren. De fantast in mij ziet dit dan ook voor zich in onze eigen kathedraal van het Noorden in Lissewege. Maar waarover gaat de Messiah van Händel?
Waarover gaat Messiah?
Het is een oratorium van Georg Friedrich Händel, gecomponeerd in 1741 en voor het eerst uitgevoerd in 1742 in Dublin. Het werk, dat in de meeste gevallen iets minder dan tweeënhalf uur duurt, wordt, vooral in de Angelsaksische landen, rond de Kerst of in de paastijd uitgevoerd. In Lissewege dus juist voor de zomer.
Het onderwerp van Messiah gaat over de Bijbelse Messias. Het werk is opgesplitst in drie delen:
- de profetieën in het Oude Testament met de verkondiging van de Messias;
- zijn dood, de opstanding en de hemelvaart;
- zijn wederkomst en heerschappij.
In welke omstandigheden werd Messiah gecomponeerd?
Het is altijd interessant om te weten hoe een kunstenaar tot een meesterwerk is gekomen. Dus ging ik verder op zoek. Händel was een componist van opera en begon maar op zijn vijfstigste met het componeren van oratoria: muziekstukken voor koren. Hij moest dit leren want componeren met louter muziek of voor koren, dat is wel iets helemaal anders.
George Friedrich Händel - bron: Wikipedia
Hij vertrok naar Italië om dit te leren. In Engeland componeerde hij enkele oratoria, maar zijn twee laatste Italiaanse opera's flopten, zodat hij overwoog om terug te keren naar zijn vaderland, Duitsland. Italiaanse opera werd minder populair bij het publiek, maar het publiek hield wel van een goed Bijbels verhaal. Zijn tekstschrijver Charles Jennens kon Händel overtuigen om het nog eens te proberen met Messiah. Händel was als Duitser, die wel tot Engelsman was genaturaliseerd, immers de Engelse taal onvoldoende machtig.
Alhoewel Charles Jennens mooi werk heeft geleverd door de Bijbelverzen van de King James Bijbel om te zetten, heeft hij nooit de erkenning gekregen voor dit muziekstuk zoals Händel. Vergelijk maar eens de twee Wikipedia-pagina's van beide heren. Daarom toch een portret van hem hieronder.
Charles Jennens - bron: Wikipedia
Een overzicht van alle bijbelverzen die gezongen worden door het koor, kan je lezen op deze pagina in het stuk over 'de delen'. Händel componeerde de muziek op 24 dagen op het einde van de zomer (augstus-september 1741). Het was uitzonderlijk dat hij een werk zo snel schreef. Terwijl hij het stuk schreef, zou zijn bediende hem in tranen gevonden hebben, waarbij hij zei "I did think I did see all Heaven before me, and the great God Himself seated on His throne, with His company of angels." (ik denk dat ik heel de hemel voor me zag en de grote God hemzelf, zittend op zijn troon, met in zijn gezelschap engelen.).
De bisschop van London had verboden dat er nog muziekstukken met een religieus onderwerp zouden uitgevoerd worden in theaters. Händel had tot nu toe bijna altijd zijn muziek in theaters laten uitvoeren. Op 13 (jawel) april 1742 werd het werk voor de eerste keer uitgevoerd in Dublin (Ierland) tijdens een liefdadigheidsconcert in een kerk.
De legende vertelt dat koning George II tijdens de première van zijn stoel opstond omdat hij zo overweldigd was door de kracht en de grootsheid van het Hallelujah-koor. Sindsdien gaan aanwezigen vaak staan bij het horen van dit koorwerk.
George II - bron: Wikipedia
Mozart herwerkte Messiah
Mozart heeft in 1789 een bewerking van Messiah gemaakt. Hij voegde meer blazers toe. De Engelse tekst werd vervangen door een Duitse vertaling. Alhoewel Mozart zijn versie populairder was gedurende een periode, is het later op de achtergrond geraakt. Je kan beide versies vergelijken, wat je het beste vindt.
Messiah was zijn laatste muziekstuk
Messiah is het laatste muziekstuk dat Händel hoorde voor hij stierf. Op 6 april 1759 woonde de oude, toen al blinde, Händel in het Covent Garden Theatre in Londen de laatste uitvoering van dat seizoen van zijn Messiah bij. Daarna werd hij plotseling zwaar ziek. De sterke Händel stierf op Stille Zaterdag, 's morgens om acht uur. Hij werd op 20 april 1759 onder grote publieke belangstelling bijgezet in Westminster Abbey. Hij had geen kinderen en liet een grote schilderijencollectie na.
Muziek van Händel hoorde je bij de kroning van Charles III
Alhoewel het misschien niet bij dit blogartikel hoort over een concert in Lissewege, wil ik toch nog melden dat Händel met een muziekstuk "Zadok the Priest" kon horen tijdens de kroning van de Engelse koning Charles III op 6 mei 2023. Dit is een traditie sinds de kroning van George II (jawel, dezelfde als hierboven) bij de kroning van alle Engelse monarchen. De tekst verbeeldt de bijbelse scène waarin Salomo tot koning wordt gezalfd door zijn priester Zadok en de profeet Nathan. Salomo's kroning leidt tot de uitbundige woorden: "God save the King! Long live the King! God save the King! May the King live forever. Amen. Hallelujah."
Het muziekstuk Messiah gaat over sterven en opnieuw verrijzen. Dat is misschien ook de geschiedenis van ons mooie dorp Lissewege? Een periode van glorie in de middeleeuwen als stopplaats van Compostella, de neergang door de vernielingen van de kerk en abdij van Ter Doest door de beeldenstorm, het verlies van de abdij ten gunste van Bisdom Brugge en Ter Duinen, het verlies van de gronden van de haven van Zeebrugge door onteigening ten gunste van het 'grote' Brugge, het stoppen van jaarlijkse tradities, zoals de Ommegang, ... Maar nu is de abdij van Ter Doest terug ontdekt, de kerktoren is vernieuwd en er komt een museum over de tijd, er komt een modern gemeentehuis en bibliotheek. Kan het zijn dat ook Lissewege zal verrijzen en opnieuw zijn oude glorie zal terugvinden? Net zoals de Messiah in dit mooie muziekstuk. Hallelujah.
Nu je dit allemaal weet, wil je toch zeker deze uitvoering van Messiah bijwonen in onze kerk in Lissewege op 4 juni?
Bronnen:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Georg_Friedrich_H%C3%A4ndel
https://www.udiscovermusic.com/classical-features/handel-messiah/
https://nl.wikipedia.org/wiki/Charles_Jennens
https://www.bijbelcitaat.be/handels-hallelujah-zoals-je-het-nog-nooit-zag-of-hoorde/
https://nl.wikipedia.org/wiki/Messiah
https://www.westminster-abbey.org/abbey-commemorations/commemorations/george-frederic-handel
https://news.northwestern.edu/stories/2023/05/coronation-anthem-displays-handels-unmatched-theatricality/?fj=1
