Het mariabeeld in Lissewege: de zetel der wijsheid of sedes sapientiae

Het beeld van Maria in Lissewege heeft een houding die sedes sapientiae of zetel van wijsheid wordt genoemd. Dit is een mariabeeld waarin Maria zittend is afgebeeld op een troon als het ware met Jezus op haar schoot, zittend of staand.

De oudste afbeelding van een O.L.V. van Lissewege als sedes sapientiae komt voor in 1265 op het zegel van ene Gilles, pastoor in Lissewege. In de rand lezen we: SEGIDDII PBRI ... WEGHE.’ Onder de afbeelding van Maria staat ten halve een orant (kelkvormige bloem) en het woord AVE (BALLEGEER, J., “Het mirakel van Lissewege van 1653”, Rond de Poldertorens, 2002, 20-22). Let op het jaartal: dit is 10 jaar voor de kerk in Lissewege afgewerkt was. De kerk werd toen nog gebouwd, maar toch was er al een verering voor Maria in de vorm van sedes sapientiae.

Ik wou hier meer over weten, dus ik ging op onderzoek.

Maar eerst wil ik nog een opmerking maken: traditioneel worden culturen gezien als geïsoleerd, uniek en herkenbaar. Nochtans hebben culturen onderling veel contact gehad, mee dan we denken. Een cultuur is nooit geïsoleerd of bijna nooit uniek. Altijd is er kruisbestuiving geweest met andere culturen, symbolen en waarden. Cultuurinvloeden werden gretig overgenomen, er was interculturele uitwisseling. Het is dus moeilijk om iets als louter ‘Vlaams’, ‘katholiek’ of ‘Lisseweegs’ te beschouwen. Altijd is er invloed van buitenaf. Ik hoop dat je na het lezen van dit artikel onthoudt dat niets uniek of geïsoleerd is. Alles is met elkaar verbonden.

Sedes Sapientiae in de kunst

Ik startte met de vraag vanaf wanneer dergelijke Mariabeelden voorkomen en tot hoelang. Het huidige beeld in Lissewege dateert uit de zeventiende eeuw (1625), maar is een kopie van het originele beeld dat werd aanbeden, maar door de beeldenstorm op 25 juli 1586 werd vernietigd.

Maar misschien was het beeld er al vroeger terug want 1625 was het jaar waarin het beeld twee zilveren kronen kreeg, terwijl er al in 1614 pelgrims terugkeerden naar Lissewege. Op 3 juni 1594 werd de gilde van Maria (er was een aparte gilde voor de kapel van Maria) terug nieuw leven ingeblazen, een maand voor het feest van Onze Lieve Vrouw Bezoeking, een kerkwijdingsfeest in Lissewege op 2 juli.

Bron: BALLEGEER, J., “Het mirakel van Lissewege van 1653”, Rond de Poldertorens, 2002, 20-22

Gelet op de zegel met Maria dat ik hierboven vermeld, was er wellicht al een Mariabeeld als sedes sapientiae in de dertiende eeuw.

Gedurende de twaalfde eeuw verschijnt Maria vaak in kerken zittende op een troon, samen met haar zoon. Zij wordt zo afgebeeld in haar rol als moeder van Jezus én moeder Gods (dit wordt ook wel Theokotos genoemd in het oosters christendom). Slechts sinds het Eerste Concilie van Efeze (413) wordt Maria als Moeder Gods beschouwd (daarom is haar feestdag in die vorm ook op 1 januari bij het begin van elk nieuw jaar). Het is ook sinds dat Concilie, waarin veel discussie was, dat Jezus zowel menselijk als goddelijk beschouwd wordt.

Middeleeuwse teksten onthullen dat deze beelden op verschillende manieren werden gebruikt. Ze werden soms geplaatst in kerken en heiligdommen langs pelgrimsroutes, op het altaar of in het heiligdom. Ze konden ook door de straten van een stad worden gedragen tijdens religieuze feesten (daarom heb je ook al eeuwenlang een Ommegang in Lissewege); deze beelden worden ook geassocieerd met het feest van Driekoningen, een viering van het bezoek van de drie wijzen aan het Christuskind.

Het beeld van Maria zittend met een kind op haar schoot zou voor het eerst verschijnen in de vijfde en zesde eeuw, alhoewel het er ook al tijdens de eerste eeuwen van het christendom al eens dergelijke voorstelling kan gevonden worden. Bij die vroege beelden houdt Jezus vaak een boekrol of boek vast. Later zie je soms ook een slang of draak aan haar voeten. Het boek wordt later vervangen door andere voorwerpen of fruit, zoals de appel in Lissewege. Vanaf de zesde eeuw draagt Maria vaak een mantel die gaandeweg ook opgetrokken wordt tot een witte sluier, zoals het beeld in Lissewege ook een witte sluier draagt.

Hieronder zie je een voorbeeld van een gelijkaardig beeld van Maria en Jezus met een appel op een altaarstuk gewijd aan de heilige Barbara uit Wenen, St.-Stephanuskerk, daterend uit 1447 (Bron: christianiconography).

Wiener Neustaedter Altar, 1447

Je vindt Maria over heel Europa afgebeeld op haar zetel van wijsheid. Normaal wordt Jezus afgebeeld aan haar linkerhand, op haar linkerknie, maar er zijn afwijkingen, zoals in Lissewege, waar Jezus op de linkerhand wordt gehouden door Maria, maar zijn linkervoet steunt op de linkerhand van Maria. Links en rechts verenigd als het ware in moeder en kind. Maria wordt in deze zittende houding aanzien als wijsheid, de mater sapientiae (virgo sapientissima), de heilige wijsheid.

Het beeld in Lissewege is gemaakt in lindehout en is 125 cm groot. Heb je er al op gelet dat de bomen op het kerkhof van Lissewege lindes zijn? Met hartvormige bladeren die verwijzen naar de liefde, net zoals de liefde verborgen zit in het cijfer 13 van de kerk? Niets is toeval. Over de linde in een ander artikel meer.

De appel van Jezus

De appelliefhebber in mij vraagt zich dan direct af welke soort appel Jezus zou vasthebben. De appel van de wijsheid? Het is duidelijk geen granaatappel, zoals bedoeld in de Bijbel. Omdat het in Lissewege een gouden appel is, lijkt dit te verwijzen naar de mythe van de gouden appels van de hesperiden. De gouden appels van de Hesperiden waren appels die de Griekse mythologische held Herakles als opdracht moest stelen als elfde opdracht van zijn twaalf opdrachten. Zij waren als huwelijksgeschenk door Gaia aan Hera gegeven toen zij trouwde met Zeus. Degenen die van de appels aten werden onsterfelijk. Het doet mij denken aan de alchemisten die ook zochten naar een steen der wijzen die zou zorgen voor eeuwige jeugd. Dan is het ook niet te verwonderen dat diezelfde gouden appels ook verwijzen naar de twistappel, vanwege de rol die ze spelen in het verhaal over Paris en Aphrodite, waarin Paris moet kiezen wie de mooiste Godin is. De gouden appel is daarbij de prijs. Je zou voor minder twisten om een appel die je kennis geeft om onsterfelijk te worden.

Foto: Bruno Jacxsens

Een appel kan natuurlijk ook verwijzen naar liefde. Omdat de kerk in Lissewege bouwkundig het getal dertien vaak gebruikt (de M is de dertiende letter van het alfabet), wat verwijst naar het hebreeuwse woord achava met een getalwaarde 13 in de kabbala en het getal 13 zelf volgens de oude kunst van de numerologie als symbool verwijst naar de liefde, is dat natuurlijk ook een mogelijkheid. Dat Jezus ons wilt tonen dat het allerbelangrijkste de liefde is.

Blijft bij mij de vraag welke andere appel het zou kunnen zijn: een elstar of green star appel als verwijzing naar de sterren of een cox appel, de samensmelting tussen vrouw (cow, koe) en man (ox, os) (daar is de liefde terug)? Twee symbolen die vaak in verband worden gebracht met de iconografie rond Maria: sterren en de combinatie van het vrouwelijke (Maria) en mannelijke (Jezus) is nodig om balans te houden in je leven (de theorie van animus en anima van psycholoog Carl Jung). Gelet op de status van Maria zal het wel een royal gala appel zijn of in dit geval met de vergulde appel een golden delicious, gouden renet of jonagold appel.

Maar nu terug serieus.

Vroegere afbeeldingen van een vrouwelijke godin op een troon met een kind

Afbeeldingen van vrouwelijke godinnen op een troon met een kind zijn niet ontstaan in de christelijke iconografie van Maria, maar waren reeds vroeger gekend in de mythologie en oude religies.

Op Malta bestaan er megalitische tempels (vanaf 3000 voor Chr.) gewijd aan moedergodinnen, waaronder Ggantija (reuzin) verwijzend naar vruchtbaarheid. Een oude legende op Malta vertelt over Ggantija, een reuzin die op een steen, op haar troon ging zitten, waardoor ze vruchtbaar en zwanger werd om daarna te bevallen van een dochter of een dochter en een zoon (hier verschillen de verhalen). De steen is de levenskracht en teken van vruchtbaarheid.

Ook in Turkije, ooit Anatolië, had je vruchtbaarheidsgodinnen uit de neolithische tijd die op een troon zaten (nog niet met een kind), zoals dit beeld van de moedergodin, de zittende vrouw van Çatalhöyük.

De zittende vrouw van Çatalhöyük - bron: Wikipedia

Later evolueerde deze godin in Anatolië naar de Frygische moedergodin Matar, die meestal een schaal vast houdt, in de andere hand een vogel en op een troon zit, zoals dit beeld in het Gordion Museum. Deze moedergodin heeft een sluier aan (ong. 6e eeuw voor Christus).

Een zittende Cybele - Bron: Gordion Museum

Deze godin werd later Matar Kubileya/Kubeleya die evolueerde naar Cybele bij de Grieken en de Romeinen (daar werd ze de Grote Moeder genoemd). Haar zoon was Deios, wat lijkt op het Latijnse woord voor God: deus. Cybele werd zelfs afgebeeld op een kar, terwijl ze voortgetrokken wordt door leeuwen. Dat doet opnieuw denken aan de Ommegang: een godin die in een stoet rondgetrokken wordt in plaats van rondgedragen.

Cybele voortgetrokken door kar met leeuwen (2de eeuw voor Christus) - bron: Wikipedia

Voor Lucretius, een Romeinse dichter en filosoof, symboliseerde de Romeinse Magna Mater "de wereldorde": haar beeld dat in processie eerbiedig omhoog wordt gehouden staat voor de Aarde, die "in de lucht hangt". Ze is de moeder van alles, uiteindelijk de Moeder van de mensheid, en de samengetroepte leeuwen die haar wagen trekken tonen de plicht van een anders woeste nakomeling om gehoorzaam te zijn aan de ouder. Misschien iets om aan te denken als er nog eens een Ommegang met het Mariabeeld zou doorgaan in ons dorp?

Ommegang in 1930, let op de Suisse die je ook kan zien op de foto - Bron: Beeldbank Brugge

Er is overigens nog een verband te vinden tussen Cybele of Kybele en het getal dertien. In de vroege keizertijd voegt de Romeinse dichter Manilius Cybele toe als dertiende godheid van een verder symmetrische, klassieke Grieks-Romeinse dierenriem, waarin elk van de twaalf dierenriemhuizen (vertegenwoordigd door bepaalde sterrenbeelden) wordt geregeerd door een van de twaalf godheden, in Griekenland bekend als de Twaalf Olympiërs en in Rome als de Di Consentes. Manilius heeft Cybele en Jupiter als medeheersers van Leeuw, in astrologische oppositie met Juno, die heerst over Waterman. Moderne geleerden merken op dat als Cybele's Leeuw boven de horizon komt, Stier (de Stier) ondergaat; de leeuw overheerst dus de stier. Opvallend dat dertien hier terug opduikt. Ook de vernoemde sterren zijn opvallend: het sterrenbeeld maagd (Virgo, september) komt nu achter Leo (leeuw, augustus), Maria wordt vereerd in mei (Stier).

Nu ja, Maria wordt vaak afgebeeld met sterren, verwijzend naar Openbaring 12:1 (hé, opnieuw 13 als je het samentelt): “En er werd een groot teken in de hemel gezien: een vrouw, met de zon bekleed, met de maan onder haar voeten en een krans van twaalf sterren op haar hoofd.”

Hetzelfde beeld zie je bij de Hittieten (nu Turkije): in hun mythologie werd een zittende godin vereerd die met een kind wordt afgebeeld (beeld uit 6.000 voor Christus): de zonnegodin Arinna. Als je op onderstaande foto bekijkt, zie je de zonneschijf achter het hoofd, wat wel lijkt op de christelijke afbeeldingen van heiligen met een halo achter hun hoofd.

Bron: Wikipedia

Ze komt niet te veel in mythes voor, maar wordt in een fragment wel in verband gebracht met de appelboom.

“Een appelboom staat bij een bron en is helemaal bedekt met een bloedrode kleur. De Zonnegodin van Arinna zag het en versierde het met haar glanzende staf.”— KUB 28.6 Vs. I 10’-13’ = II 10’-13’

Je hebt ook in Mesopotamië (het huidige Irak, Syrië, Libanon) een godin van de liefde op een troon: Nanaya. Er wordt geopperd dat haar vader Sin was. Sin betekent in het Aramees maan. Maria wordt vaak afgebeeld met de maan. Dat de vader van een liefdesgodin een naam heeft, die lijkt op het Engelse sin of zonde, is wel heel opvallend.

Nannaya op een stele in het Louvre - bron: Wikipedia

Hoe dan ook, is het beeld van een moedergodin, een grote moeder die aanbeden wordt voor vruchtbaarheid op een troon, al dan niet met kind, een beeld dat al lang bestaat in allerlei culturen.

In Babylonië (Ishtar en Tammuz), Egypte (Isis en Horus), Indië (Isi en Iswara) heb je moeder en zoon-vereringen die toevallig de klank ‘-is’ in zich dragen. Dat Maria vaak wordt afgebeeld met een fleur-de-lys, een lelie, is dan ook weer zo’n klankmatig toeval. De klank ‘-is’ lijkt wel altijd verbonden met een moedergodin, geen wonder dat in Lissewege Maria vereerd wordt.

Er zijn nog talloze voorbeelden in andere culturen, maar het zou me te ver leiden om ze allemaal op te sommen.

Jammer overigens dat ik niet in die tijd leefde: voluptueuze vrouwen met veel rondingen waren toen nog populair.

Maar laten we nu eens kijken naar de twee onderdelen van sedes sapientiae: zetel of troon en wijsheid.

De betekenis van de troon

Over een troon kan je veel schrijven, maar ik zal me hier beperken. Een andere naam voor deze voorstelling van Maria is Onze-Lieve-Vrouw ten Troon. Een teken dat Maria de koningin van de hemel is.

Het is wel zo dat bij de oudere Mariabeelden, zoals in Lissewege het ontwerp is, je de troon niet kan zien waarop ze zit. Haar mantel bedekt de troon. Mantel komt dan ook van het Latijnse mantellum: bedekken. Haar troon is dus moeilijk te zien.

Als we nu eens terugkeren naar het oude Egypte, dan is de hiëroglyph voor troon, zetel:

De godin Isis (overigens ook de god Osiris) werd afgebeeld met deze hiëroglyph. Ze werd ook gelijkgesteld met Wadjet, de slangengodin.

Isis is overigens een Grieks woord, in het Egyptisch is haar naam Aset, Auset wat, je raadt het al, troon of zetel betekent. Een koning (farao) kon enkel regeren mits de gratie van Isis. In de piramides vind je dan ook vaak afbeeldingen van farao’s die door Isis gezoogd worden, terwijl zij op een troon zit. De troon zou ook symbool staan voor de zetel van de maagdelijke conceptie van een koning. In de antieke wereld is het immers zo dat de termen ‘schoot’, ‘troon’, ‘baarmoeder’ vaak door elkaar gebruikt worden (FRANSEN, L., Het evangelie van Isis, Ankh Hermes, 2021, 174).

Het valt op dat Isis de godin van de wijsheid werd genoemd.

Dus je hebt een zetel, een troon en wijsheid: sedes sapientiae. Toeval of niet het Egyptische meri of mari, betekent sterrenhemel, net zoals Maria getooid is met sterren. Maria is overigens de vertaling van het Hebreeuwse Myriam, wat moederschoot of baarmoeder betekent.

Isis op de troon met Horus (lijkt op de lactatio-afbeeldingen van Maria, lees er hier meer over in dit artikel)- Bron: Museum der Oudheden in Leiden

Je kan het me als inwoner van een dorp waarin ‘-is’ wordt vermeld, dat ik het hier over Isis heb.Een troon verwijst natuurlijk ook naar tronen van koningen, zoals de troon van David of de troon van Salomo. Zowel David als Salomo worden als een voorafbeelding van Jezus beschouwd.

In het eerste boek der Koningen in de Bijbel laat Salomo zijn moeder aan de rechterkant van zijn troon plaatsnemen. De voorstelling van zetel der wijsheid of Majestas Mariae wordt dan ook gezien als de troon van Salomo.

Ik zou hier nog veel verder in kunnen gaan over het verschil tussen een letterlijke troon en een figuurlijke troon, maar wie er meer over wilt weten, kan altijd inschrijven op mijn speciale nieuwsbrief als auteur (link naar inschrijvingspagina) waar ik dieper in ga op mythologie, symboliek, numerologie, oude beschavingen en spiritualiteit of religie.

Maar misschien kan ik je wel nog vertellen dat ook in moderne tijden vrouwen op tronen veel bijval kennen: denk maar aan Daenerys Targaryen uit A Game of thrones. Daen is Hebreeuws voor 'god is mijn rechter' waar Erys is afgeleid van het Griekse 'Eris' wat godin van de rede en vernietiging betekent. Daenerys zou dus betekenen 'god is rechter van mijn vernietiging'. Opnieuw een verwijzing naar wijsheid, maar dan in de vorm van de rede.

Als de spelling wordt veranderd in Daenarys, is Arys afgeleid van het Griekse 'Aris' dat goede doel betekent. Daenarys zou daarom betekenen 'god is rechter van mijn goede doel'. Overigens beheerst Daenarys de draken zoals Maria ze verplettert en heeft ze wit haar, wat lijkt op de witte sluier van Maria.

De betekenis van Sophia, de godin van de wijsheid

Laten we ons eens wenden tot de wijsheid of de sapientiae in de sedes sapientiae, veelal ook gekend als sophia. Ik stelde me de vraag over welke wijsheid het nu gaat.

Als in de elfde eeuw werd Maria aanroepen als zegel der wijsheid (geen zetel dus maar zegel): in het Laudes Marianae (11e eeuw) en Meditatio super salve Regina (12e-13e eeuw).

Liederen die zowel door monniken als tempeliers werden gezongen.

De levensboom van de kabbala

Overigens de getalwaarde van sapientiae in gewone numerologie is toevallig 13. Sedes sapientiae heeft de getalwaarde 137 = 11 = 2, waarbij sedes dus gelijkstaat met 7. In de kabbala verwijst de 7 naar innerlijke wijsdom. God rustte dan ook op de zevende dag om wijsheid op te doen of je zou kunnen zeggen dat de zondag, de zevende dag waarop de mensen naar de eucharistieviering trokken dit bedoed was om wijsheid te horen van de priester.

Levensboom kabbala - bron: Wikipedia

De sapientiae is dus 13, samen met sedes gelijk aan 20 of 2. Het getal 2 verwijst in de kabbala naar de tweede sefirot in de levensboom (sefirots zijn 10 principes waarin God zich op aarde manifesteert), chochma of wijsheid. De vrouwelijke kant van chochma (mannelijk) is sophia. De paden die naar chochma leiden zijn taurus (of de ster stier), planeet Venus (symbool voor liefde) en het element lucht (Maria, koningin van de hemel).

Als je in de levensboom van de kabbala overigens kijkt naar 13 of 10 (malchoet) + 3 (binah), dan heb je opnieuw verwijzingen naar Maria:

binah (3) is de grote moeder, de schoot waaruit het leven voortkomt of staat ook voor begrip
malchoet (10) staat voor de aarde en symboliseert de vrouwelijke kant van god (Sjechina).

In vele christelijke tradities, o.a. de orthodoxe traditie, is Sophia de personificatie van goddelijke wijsheid die een vrouwelijke vorm aanneemt. Dat is niet onlogisch, want in het verleden waren het meestel vrouwen die godinnen van wijsheid waren. Bekijk maar eens de lijst op Wikipedia. Voor de vrouwelijke lezers: zie je wel dat wij wijzer zijn dan mannen :-).

Sophia wordt soms geïdentificeerd als de wijsheid van de Heilige Geest of de Heilige Drievuldigheid, waarvan de woorden in het Hebreeuws Ruach en Sjechina (zie hierboven) allebei vrouwelijk zijn. De duif van de Heilige Geest werd in het Nabije Oosten overigens aanzien als een symbool voor de moedergodin.

Eén van de christelijke heiligen, die zei dat ze sophia in haar geschriften en kunst aanbad, was de heilige Hildegard van Bingen (1087-1179) Ook Augustunus (354-430) hield zich bezig met sophia om er maar twee te noemen. Ze is dus van alle tijden. Op het schilderij Lam Gods van Jan van Eyck houdt Maria die een kroon heeft met veel edelstenen overigens een boek vast waarop staat: “Zij is mooier dan de zon.” Een verwijzing naar Wijsheid 7:29, waaruit duidelijk blijkt dat hiermee wijsheid wordt bedoeld.

Sophia als goddelijke wijsdom in de St.-Georgekerk in Vologda - Bron: Wikipedia

Eigenlijk kan je zeggen dat Maria Sophia is. De taalkundige grondvorm ‘Ma’ betekent ‘moeder wijsheid’, daarom spreken we bijv. over mathematica of wiskunde (wis, wis-dom, wiskunde).

In het Hebreeuws heeft de letter Teth, onze letter T, de betekenis van een slang, die ook verwijst naar de wijsheid (het vervellen van de slang staat gelijk aan het verwerven van telkens nieuwe kennis) en door Maria wordt vertrappeld.

De letter Thet

De vorm van de letter wordt als een baarmoeder beschouwd, waar in het midden een kind kan groeien, dus verwijst deze letter ook naar de moederschoot. Ik hoef wellicht niet te zeggen dat de klank van deze Hebreeuwse letter ook naar een lichaamsdeel van een moeder verwijst dat nodig is om een kind te voeden?

De slang, de S, verwijst naar wijsheid. We hebben ook als gezien dat ‘-is’ ook iets lijkt te maken te hebben met Maria, dus ook met wijsheid. Dat vind je ook terug in twee Keltische legendes, waar telkens een godin of een elf op zoek is naar verboden of geheime wijsheid en daarom een bron of water bezoekt, maar uiteindelijk verdrinkt. Het gaat in het ene verhaal om de bron van Segais en in het andere verhaal over de maagdelijke elfenvrouw Sinann. Twee keer zie je een woord dat begint met een S en -is. Bij de Kelten zat wijsheid in een bron van water, die daarna vaak een rivier werd. Een bron is het begin van alle dingen en welt op uit het diepste van de aarde. Daar dachten de Kelten dat wijsheid lag: in de kern van alle dingen, diep in de aarde. Is het daarom geen toeval dat OLV Bezoeking van Lissewege op water ligt?

Sophia en gnosis

Gnosis (γνῶσις) is het Oudgriekse woord voor 'kennis'. Gnosis is de kern in de religieuze overtuiging van een aantal religies die zich in de eerste eeuwen na Chr. ontwikkelden. Gnosis is het verwerven van het inzicht in de oorsprong, huidige situatie en de bestemming van de mens.

In 367 stuurde bisschop Athanasius de christenen in Egypte een brief met een lijst van 27 boeken die zij nog mogen lezen. Daarop hebben monniken andere geschriften begraven in de woestijn buiten het klooster. In 1945 worden ze terug gevonden, dit noemt men de Nag Hammadi-geschriften, zo werden tussen 1947 en 1956 ook in Qumran nog geschriften gevonden. Hierin vind je gnostische evangeliën of deze die de Bijbel niet hebben gehaald, waardoor sommige teksten en gebeurtenissen een andere interpretatie krijgen. Men spreekt soms ook over apocriefe, geheime of verborgen teksten. De gnostici werden niet altijd goed onthaald door de Kerk.

In het gnostische Boek van Thomas de Strijder, dat gevonden is in Nag Hammadi, wordt vermeld: “Wie geen weet heeft van zichzelf weet niets, maar wie zichzelf kent heeft ook kennis verworven van de diepte van het Al”. Wie al een rondleiding van mij heeft bijgewoond, weet dat er twee grafstenen in de kerk zijn die verwijzen naar het Al.

Volgens Anine VAN DER MEER in haar boek Van Sophia tot Maria heeft Paulus in de Bijbel op verschillende plaatsen gesproken over sophia, waarbij gnosis een geheime en ware kennis zou zijn (o.a. Kol. 3:10 of opnieuw 13, het getal der ingewijden): “Over Sophia spraken we onder ingewijden…”. Is het daarom dat het getal 13 in de kerk van Lissewege terugkeert?

Over de kerk gesproken: Sophia bouwt zelf haar tempel, haar huis, want in Spreuken staat er: “De wijsheid bouwt haar huis, zeven zuilen heeft zij uitgekapt” (Spreuken 9:1). De tempel waar het feest is wanneer de aarde vruchtbaar wordt. Er wordt brood gegeten en gedronken. Waar je in de zevende hemel zou moeten zijn. Er zijn immers 7 dagen in een week en 52 weken in een jaar (5+2 = 7) om wijs te worden. In de Engelse numerologie hebben zowel ‘girl’ als ‘goddess’ de getalswaarde 28 of 4 (de aardse elementen) keer 7. Als je in de griekse numerologie de getalswaarde van Sophia berekend, heb je 781 of 7 +8 + 1 = 16 = 6 + 1 = 7, waarbij 6 verwijst naar de mens en 1 naar God.

O ja, weet je hoeveel pilaren de kerk in Lissewege heeft?

Veertien of twee keer zeven. Aan elke kant vier pilaren in het schip (plaats voor de dorpelingen, een verwijzing naar de vier aardse elementen) en drie pilaren in het koor (plaats voor de priesters en notabelen, een verwijzing naar de Heilige Drievuldigheid). Het is dan ook echt een huis van Sophia. Helaas wordt Sophia in de Bijbel ook uit de tempel verbannen, maar dat is dan weer een heel ander verhaal. Ik denk dat Sophia wel nog in Lissewege aanwezig is, wat denk jij?

De kerk in Lissewege heet OLV Bezoeking. Je moet er dus op bezoek komen. Bezoeking heeft een getalwaarde van … dertien. Net als het Latijnse woord voor waarheid: veritas is ook dertien.

Spreuken 8:11: “Want wijsheid is meer waard dan edelstenen, alles wat je ooit zou kunnen wensen valt bij wijsheid in het niet.”

Als je dit artikel hebt gelezen, hoop ik dat je beseft dat over allerlei culturen, over heel de wereld en in alle tijden gelijkaardige denkbeelden bestonden. Een cultuur, religie of identiteit, is opgebouwd door eeuwenlang tradities die vaak universeel zijn. Wijsheid is uiteindelijk inzicht krijgen in de kern, naar het centrum. Daarbij moet je als individu in jezelf kijken, je eigen sophia vinden, laag per laag dieper gaan, iets wat universeel is in ons universum. Universum betekent dan ook ‘uni-’ en ‘-versum’ of unus = één en versus = keren. Tot eenheid keren. Slechts dan kan je misschien ook plaatsnemen op je eigen zetel van wijsheid.

Bronnen

BARTLEMA, Mystiek van Hebreeuwse letters, Bekking & Blitz, 2018.
BLACKWELL, S., The secret science of numerology. The hidden meaning of numbers and letters, New Page Books, 2001.
CLAES, J., De vele gedaantes van Maria. Meer dan 500 afbeeldingen uit de lage landen, Davidsfonds, 2011.
FRANSEN, L., Het evangelie van Isis, Ankh Hermes, 2021.
GOODMAN, M., Numerology. The complete guide, New Castle Publishing, 1981.
JAMESON, A., Legends of the Madonna as represented in the fine arts, London, 1909.
LUNDY, M., Sacred number, Walker Publishing, 2005.
SLAVENBURG, J. Een reis langs de mysterieën, Walburg Pers, 2017.
VAN DER MEER, A., Van Venus tot Madonna. Een verborgen geschiedenis, Pan Sophia, 2006.
VAN DER MEER, A., Van Sophia tot Maria. De wedergeboorte van de verborgen moeder in de 21e eeuw, Pan Sophia, 2008.
VAN DER VEEN, A., De kracht van symbolen, Abe Van Der Veen, 2021. Geheim van het oude Egypte, Rijksmuseum der Oudheden Leiden, 2018.