De overstromingen in Wallonië doen je eventjes stilstaan wat zo'n watervloed teweeg kan brengen. Zo'n duizend jaar geleden was deze streek ook vaak overstroomd door de zee.
Dit noemt men soms de Duinkerkse Transgressie. Er zouden er drie geweest zijn.
- Duinkerke 1-transgressie (2de eeuw voor Chr. tot 1ste eeuw na Christus). De Romeinen kwamen op de drooggevallen gronden wonen, maar vertrokken toen het leven te moeilijk werd, wellicht rond 270.
- Duinkerke 2-transgressie (3de tot 9de eeuw);
- Duinkerke 3-transgressie (11de eeuw).
De volledigheid doet mij hier wel neerpennen dat er enige discussie of twijfel bestaat of deze overstromingen wel werkelijk in deze tijdspannes hebben plaatsgevonden.
Foto hoe het land er moet uitgezien hebben. Foto genomen tijdens expo Romeinen in de Zwinstreek in Sincfala (2019)
Onze voorouders leefden met het water. En namen hun voorzorgen. Ze wisten dat je moest ingrijpen om het water te kunnen weghouden. Door de laatste transgressies kwamen de vroegere havens, zoals Brugge verder van zee te liggen, waardoor er voorhavens zoals Damme en Sluis nodig waren. Tot 7 november 2021 kan je in het Zwin een expo bekijken over de verdwenen Zwinhavens, zie meer info via deze link.
Vooraleer enkele dijken de mensen beschermden tegen de overstromingen, met name de Evendijk, Kalvekeetdijk, Brolozedijk en Langedijk, waren er acht waterlopen die de gronden ontwaterden vooraleer er dijken bestonden (zie kaartje hieronder):
- De Scheure: een waterweg ten zuiden van Koolkerke en het Oud Zwin.
- De Hemelbeek: liep ten noorden van Koolkerke.
- De Ede: voerde water af van een groot deel ten zuiden van Dudzele en een deel van Sint-Pieters-op-de-Dijk.
- De Monnikerede of Municarede: voerde water af ten westen van Oostkerke en een deel van Dudzele.
- De Grote Vliet: voerde water af van Oostkerke, het noorden van Dudzele en Beukemaere in Lissewege.
- De Nekkersvliet: in de omgeving van Oostkerke, waar hij ook Gotevliet werd genoemd.
- De Kromme Ader of Dweersader: tussen Hoeke en Oostkerke.
- De Scheidingsader: vormde de grens tussen Oostkerke en Westkapelle.
Bron: DE KEYSER, R., "De ontwatering ten noorden van Brugge voor 1421, Rond de poldertorens, 1964, 118-143.
Na het aanleggen van de dijken, waren er problemen met de ontwatering van de gebieden die achter de dijken lagen. Dus besloot men naast deze 8 waterlopen drie rechte wateringen te graven: de Lisseweger Ede, de Eevoorde (ten noorden van Dudzele) en het Noordzwin of Ronsaartader (grens Oostkerke en Dudzele). Deze drie rechte waterlopen voerden water tot bij Brugge. Het was immers te riskant om een opening te maken in een dijk.
Wellicht werd rond 1200 de Lisseweger Ede of dus het Lisseweegs Vaartje van de Ieperleet tot Zwankendamme, gegraven door de monniken van Ter Doest, alhoewel daarover geen eensgezindheid bestaat. Ook de lokale inwoners kunnen meegegraven hebben. Vanuit het Lisseweegs Vaartje tot aan de abdij Ter Doest werd de Doestarm gegraven. De monniken van Ter Doest konden zo vanuit het Zwin varen langs de Reie, de Ieperleet, de Lisseweger Ede en de Doestarm om hun abdij te bereiken.
Het Lisseweegs Vaartje was dus belangrijk voor de afwatering, maar ook voor het transport van inwoners en monniken. Als je in Lissewege aan het Lisseweegs Vaartje staat tussen de witte huizen en heel eventjes je ogen dicht doet, dan zie je misschien de vroegere bewoners en monniken op platte schuiten varen op het Lisseweegs Vaartje. Eventjes terug in de tijd. De teletijdmachine bestaat misschien wel echt?
Bronnen:
- DE KEYSER, R., "De ontwatering ten noorden van Brugge voor 1421, Rond de poldertorens, 1964, 118-143.
- DE KEYSER R., "Bij het vignet op de omslag (deel 2)", Rond de Poldertorens, 1972, 36-45.
