Twee broers, beide in het verzet, beide gesneuveld in WO II:  het verhaal van de broers Crevits

Toen ik op het internet gewoon aan het rondkijken was naar boeken over Lissewege, kwam ik plots op een tweedehandssite terecht waar een boekje van Louis Crevits, Van arbeider tot Europees zakenman, te vinden was. Het boekje trok om één of andere reden mijn aandacht. Het was een boekje van een Lissewegenaar: de stichter van de firma Crevits langs de Zeebruggelaan. Om één of andere reden besloot ik het te kopen. Ik wist nog niet goed waarom. Totdat ik het las.

Want in dit boekje vertelt Louis over zijn belevenissen in Lissewege in zijn jeugd, maar ook tijdens WO II. En toen viel mijn frank (of euro): hij was familie van de twee broers Crevits: Amedée Crevits en Gerard Crevits die lid waren van het verzet en gestorven waren tijdens WO II. Om zeker te zijn dook ik in mijn bibliotheek en inderdaad er waren twee mannen met de naam Crevits gestorven. 

Wie kan beter vertellen over deze twee mannen die hun leven gaven voor meer vrijheid dan hun broer?

Louis Crevits

Dus laat ik hem eerst aan het woord over die periode:

"Ik ben dan nog een tijd gaan werken voor de Duitsers maar dan wel onrechtstreeks: ik moest toch een inkomen hebben en daarbij moest ik heel voorzichtig te werk gaan tegenover de Duitsers want de naam Crevits stond op het zwart boekje van de Gestapo en in het bijzonder in Lissewege. Op 29 februari 1944 heeft de Gestapo in de nacht hun huis omsingeld en zo zijn mijn twee broers meegenomen met nog andere jongens uit Lissewege, haar het schijnt waren het zes of zeven man. Mijn broers Gerard was toen ook al gehuwd en mijn broer Amedée was nog bij mijn ouders. Naar mijn moeder altijd heeft verteld waren er bij de Gestapo twee Belgen bij op die beruchte nacht, want anders was het totaal uitgesloten voor de Duitsers zonder dat er verklikkers bij waren. (Het verzet in Lissewege was verklikt door een Brugse crimineel die in het verzet was geïnfiltreerd.)
Ik ben nu zeventig jaar en heb de woorden altijd gezegd en uitgedrukt: "De wereld wordt bestuurd met deugnieterij en een oorlog wordt gevoerd met spionnage", want anders is het niet mogelijk. 
Mijn broers maakten tesamen met die andere jongens deel uit van de weerstand. Maar alles bij alles werden toch opnieuw vele gezinnen in het verdriet gedompeld en in het bijzonder mijn ouders die toch al zoveel geleden hadden. Zonder die verklikking konden de Duitsers nooit zoiets waar maken, en vandaar dat ik zo voorzichtig moest zijn, niettegenstaande ik van zulke zakens in Lissewege toch niet op de hoogte was, daar ik gedurende de oorlog niet genoeg in contact was met mijn broers, anders was ik er misschien ook bijgeweest. (Louis was krijgsgevangen geweest en werkte om in zijn levensonderhoud te voorzien noodgedwongen voor een aannemer die voor de Duitsers werkte.)
Mijn broers zijn de heldendood gestorven in concentratiekampen zoals zovele miljoenen mensen die Hitler de dood ingejaagd heeft met medewerking van derden en zodoende gans Europa in het verdriet gestort heeft. Wat er in zulke kampen gebeurde is voor het geheugen van de mens niet voor te stellen. Hoe ze mannen, vrouwen en kinderen, oude mensen hebben gebeuld en gemarteld, zonder eten of drinken om tenslotte toch afgemaakt te worden. Op alle soorten van beestachtige manieren zijn ze om het leven gekomen. In alle bezette gebieden zaten de gevangenissen al vol en alle mensen die op de wachtlijst stonden werden op hun beurt in beestenwagens weggevoerd naar die vreselijke kampen in Duitsland waar dag en nacht gefolterd werd. Spijtig genoeg dat er na zoveel jaren nog op vrije voeten rondlopen en in het buitenland vertoeven. En spijtig genoeg wil de jonge generatie hen niet laten bewust zijn van wat er toen gebeurd is en het is hoog tijd dat ze het hen bewust maken want nu we zijn nu weer op dergelijke manier op weg en het zal nog veel slechter zijn. Dus ogen open."
(Het boekje is geschreven in 1982, zijn memoires werden genoteerd door Johan Ballegeer.)

Gerard Crevits

Gerard Crevits, was in Lissewege geboren op 18 augustus 1923 en werd aangehouden op 29 februari 1944. Hij stierf in het concentratiekamp van Mittelbau-Dora in Nordhausen, Duitsland in 1945. In dit concentratiekamp, dat onder het concentratiekamp van Buchenwald viel, moesten gevangenen helpen bij het bouwen van de V-wapens (de beruchte V-bommen). De dwangarbeiders werden, dag en nacht, in de mijngangen opgesloten voor de ontginning van anhydrietgesteente. Velen stierven al na een paar weken door de verschrikkelijke leef- en werkomstandigheden. Van de 2600 Belgen die er opgesloten waren, stierven er 1200 tot 1400.

De naam van Gerard Crevits is echter niet terug te vinden onder de doden in het concentratiekamp van Mittelbau, maar zoals de herdenkingswebsite uitlegt, zijn er duizenden waarvan het spoor bijster is: te ziek en gedeporteerd naar een ander kamp, gedood omdat niet geschikt om te werken of gestorven bij de evacuatie van het kamp. Deze doden werden niet geregistreerd.

De sterfdatum van Gerard is dus onbekend.

Net zoals zijn graf.

Amedée Crevits

Amedée Crevits, was in Lissewege geboren op 18 juni 1919, hij werd op dezelfde datum aangehouden en verbleef ook in het concentratiekamp van Mittelbau-Dora. Hij kwam nog naar België terug, maar stierf drie dagen later in Anderlecht op 8 juni 1945 door de verwondingen die hij had opgelopen door folteringen en ontbering. 

Hij ligt begraven op het kerkhof in Lissewege.

Naast zijn ouders (tweede rij, kant café Den Ouden Toren).

Een gewoon graf dat je zomaar voorbij wandelt. Argeloos. Niet wetende dat je voorbij een held loopt die zijn leven gegeven heeft voor onze vrijheid.

Dat is vaak het lot van helden: hun verhalen zijn niet gekend.

Ik hoop dat Gerard, waar dan ook, en Amedée, hier in Lissewege hun rust mogen vinden.

En vooral dat hun verhaal niet vergeten wordt.

Bronnen:

BALLEGEER, J., Kroniek van Lissewege of Teloorgang van een agrarisch dorp, onuitgegeven.
BALLEGEER, J., Lissewege in oude prentkaarten
RAVYTS, K. & RONDAS, J., Het Brugse 1940-1945. Deel 1 Collaboratie en verzet, Groeninghe Uitgeverij, 2000.

https://www.dora.de/
https://nl.wikipedia.org/wiki/Mittelbau-Dora
http://totenbuch.dora.de/index/index/letter/c/lang/en
http://totenbuch.dora.de/information/numbers/lang/en